W ostatnim czasie wszystkie massmedia pokazały tragiczne zdjęcia z tragicznych zdarzeń w Stanach Zjednoczonych . Aż w sześciu stanach przeszły intensywne trąby powietrzne, które wręcz usunęły z powierzchni ziemi całe obszary miejskie. Szacuje się, że w następstwie potężnej siły trzydziestu tornad, które szalały na obszarze przede wszystkim stanu Kentucky mogło zginąć ponad 100 osób, a ilość poszkodowanych obliczana jest na blisko tysiąc. Ponad pięćset tysięcy osób zostało pozbawionych dostępu do prądu. 10-tysięczne miasto Manfield w Kentucky zostało dokumentnie zrównane z ziemią. Unicestwione zostały szkoły, domy, fabryki oraz magazyny. Został zaledwie gruz. Choć wciąż trwają działania ratunkowe i usuwanie szkód, sekwencja tornad, jakie przeszły 10 i 11 grudnia 2021 roku została określona przez prezydenta USA, Joe Bidena jako „prawdopodobnie największy kataklizm w historii USA”.
Co przyczynia się, że w nowoczesnym państwie z doskonałym systemem ostrzegawczym, z całkowitą gotowością służb ratunkowych dochodzi do tak przemożnej tragedii? Dlaczego człowiek, pomimo technologii, dalej przegrywa z naturą? Żeby odpowiedzieć sobie na to zapytanie, trzeba zwłaszcza zrozumieć, co to jest tornado.
Każdy z nas prawdopodobnie zobaczył zdjęcie lub nagranie video pokazujące trąbę powietrzną. To taka pionowa, obracająca się kolumna lejkowata, która ma jednocześnie połączenie z ziemią i z podstawą chmury cumuonimbus. Tornada zachodzą na niemalże wszystkich kontynentach (prócz Antarktydy), w średnich szerokościach geograficznych. Jednak obszarem, na którym zjawiska te następują z reguły, jest terytorium Stanów Zjednoczonych. Wedle ostatnich testów dochodzi tam do blisko 1200 tornad rocznie, zazwyczaj w czasie letnim. Lecz w obszarze środkowych stanów trąby powietrzne pojawiają się dodatkowo w okresach zimowych, gdy dochodzi do cieplejszych temperatur. Dla zestawienia dane europejskie odnotowują przeciętnie mniej więcej 400 takich zjawisk.
Skąd się bierze tornado, co je napędza? Można sobie odpowiedzieć na to pytanie poznając cechy klimatyczne amerykańskiego rewiru zwanego potocznie Aleją tornad. To centralny okręg kraju, rozciągający przez stany Teksas, Oklahoma, Kansas, Luizjana, Nebraska, Iowa i Dakota Południowa. Czasem zalicza się do niej także Minnesota, Wisconsin, Kentucky, Illinois, Indiana, Missouri , Dakota Północna i Ohio.
Na obszarze tych stanów występuje szczególnie duża ilość trąb powietrznych. Podyktowane jest to tym, że w środkowym miejscu ciepłe masy powietrza płynące z Zatoki Meksykańskiej spotkają się z zimnym prądem znad Gór Skalistych. Cieplejsze powietrze jest wypychane przez chłodny prąd do góry, tam tworzy się intensywny prąd wstępujący. Buduje on dużą chmurę burzową cumulonimbus. Wznoszące się i opadające masy powietrza wewnątrz chmury zaczynają gwałtownie wirować i tak kształtuje się mezocyklon.
Potęga tornado może posiadać różnorodną skalę zniszczenia, do jej wyznaczenia służy sześciostopniowa skala Fujity (F0-F6). Tornada, które sprawiły tak wielkich tragicznych skutków w grudniu 2021 w USA zostały zakwalifikowane jako siła F4. Strach zatem pomyśleć, jak wielkim kataklizmem muszą być żywioły w wyższej skali, ranga F6 jest wprost straszliwy i oceniany przez meteorologów jako nieprawdopodobny. Dla porównania trąby powietrzne, czy tornada szkwałowe w Europie nie przekraczają na ogół siły F3, powstają z reguły w okolicy Holandii a także Wielkiej Brytanii. W Polsce są to zwykle krótkie zjawiska w terenie Pomorza, Parku Sowińskiego i na liniach - jednej z Ziemi Lubuskiej, Wielkopolskę, aż po Mazury, a drugiej z Małopolski, poprzez Kielecczyznę, aż po Wyżynę Lubelską.
do dziś uznaje się, że najogromniejszym żywiołem na świecie było tornado El Reno w Oklahomie z 2013 r., miało aż 4,2 km szerokości i prędkość 476 km/h, w ciągu 40 minut poczyniło zniszczeń na 40 milionów dolarów. Natomiast najwięcej ofiar śmiertelnych pochłonęło tornado Tri-state w 1925 roku. Wiało z prędkością ok. 117 km/h przez ponad 3,5 godziny. Jego natężenie zakwalifikowana jako F5 oraz ponad 350-kilometrowy zasięg były przyczyną śmierci aż 695 osób.
Zwiększająca się ilość i siła tornad, pojawiających się również w miesiącach zimowych popycha klimatologów do podejmowania rozważań nad ich przyczynami. Z jakiej przyczyny intensywność tornad jest tak zadziwiająco ogromna, co wywołuje, że powstają tak ekspresowo i nagle. Nadzwyczaj rozbudowany, nowoczesny system ostrzegawczy, solidne metody postępowania podczas trąby powietrznej, nadal jednak są niewystarczające. Do dzisiaj bowiem nie ma kompletnej wiedzy odnośnie całkowitego toku tworzenia się trąby powietrznej. Meteorolodzy prowadzą ciągłą obserwację pogody i analizują ryzyko pojawienia się zjawiska na podstawie scharakteryzowania czynników sprzyjających zaistnieniu tornada. Stosują z nowoczesnych modeli numerycznych, które sporządzają dane wysyłane ze specjalnych tzw.
